Chẩn đoán điều dưỡng: Khái niệm, mục đích, phân loại

Chẩn đoán điều dưỡng là một trong những thuật ngữ phổ biến nhất tại các cơ sở y tế. Cụ thể hơn, thuật ngữ để chỉ quá trình điều dưỡng viên đưa ra nhận định dựa trên dấu hiệu cụ thể trên cơ thể bệnh nhân. Cùng tìm hiểu chi tiết về thao tác này trong bài viết sau. 

Chẩn đoán điều dưỡng là gì? 

Chẩn đoán điều dưỡng là một phần quan trọng thuộc quy trình điều dưỡng. Nhằm đưa ra vấn đề người bệnh đang gặp phải hay có nguy cơ gặp phải và nguyên nhân dẫn đến nó.

Bước này do Điều dưỡng viên thực hiện và tương đối phổ biến tại nước ngoài. Tại Việt Nam chưa có cơ sở hay thống nhất rõ ràng về phần này. 

Công thức để chẩn đoán điều dưỡng = Vấn đề người bệnh gặp phải + Nguyên nhân.

Chẩn đoán điều dưỡng phải được thực hiện bởi người có kiến thức chuyên môn vững chắc, kinh nghiệm dày dặn. Dựa trên dấu hiệu có thật trên người bệnh và phải được trình bày ngắn gọn cụ thể. 

>>>Xem thêm: Dược điển Việt Nam 5 – Tài liệu quan trọng của ngành Dược

Mục đích của bước chẩn đoán điều dưỡng 

Bước chẩn đoán điều dưỡng dưỡng được thực hiện nhằm:

• Xác định các vấn đề cần ưu tiên cũng như có hướng can thiệp đúng dựa trên vấn đề hiện tại hoặc tiềm tàng của người bệnh. 
• Xây dựng các chuyển biến, kết quả mong đợi đảm bảo yêu cầu chất lượng cho bệnh nhân. 
• Xác định được người bệnh phản ứng thế nào với vấn đề sức khỏe hiện tại và tiềm ẩn. Qua đó, điều dưỡng viên xác định được nguồn lực để ngăn ngừa hoặc giải quyết vấn đề.  
• Cung cấp ngôn ngữ chung, đồng thời tạo cơ sở giao tiếp và hiểu biết giữa chuyên gia, bác sĩ, điều dưỡng viên,… 
• Cung cấp lượng giá để xác định chi phí điều trị có hiệu quả và tiết kiệm không. 
• Với sinh viên đang ngồi trên ghế nhà trường, đây là công cụ để rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy phản biện. 

Thông tin về 4 loại chẩn đoán điều dưỡng 

Theo Nanda International có 4 loại chẩn đoán điều dưỡng:

• Chẩn đoán nhu cầu thực tại (Actual nursing diagnosis): Điều dưỡng đưa ra phán đoán lâm sàng về bệnh nhân với tình trạng, quá trình sống của một cá nhân. Chẳng hạn như mệt mỏi, đau cấp,… 
• Chẩn đoán đúng nguy cơ  (Risk nursing diagnosis): Là chẩn đoán những bệnh không xuất hiện ở hiện tại nhưng có rủi ro trong tương lai. Chẳng hạn nguy cơ té ngã, nguy cơ viên,… 
• Chẩn đoán thúc đẩy sức khỏe (Health Promotion nursing diagnosis): Đánh giá về động lực, mong muốn thúc đầy sức khoẻ của cá nhân, gia đình, cộng đồng như sẵn sàng chăm sóc con cái, sẵn sàng tự chăm sóc bản thân,…
• Chẩn đoán hội chứng  (Syndrom nursing diagnosis): Chẩn đoán xuất hiện bởi một vấn đề hoặc tình huống cụ thể nào đó như hội chứng kích thích bàng quang, hội chứng suy yếu người cao tuổi, hội chứng đau sau chấn thương,… 

Thành phần cấu tạo của một chẩn đoán điều dưỡng 

Một chẩn đoán gồm 3 phần: 

• Vấn đề và định nghĩa của chẩn đoán
• Nguyên nhân dẫn đến vấn đề đó 
• Các đặc điểm xác định 

Cách viết chẩn đoán điều dưỡng cụ thể như sau:

• Problems: Vấn đề bệnh nhân đang hoặc sắp gặp phải. 
• Etiology: Kết quả hoặc mục tiêu.
• Signs and Symptoms: Dấu hiệu và triệu trứng để đưa ra chẩn đoán.

Điểm khác nhau của chẩn đoán điều dưỡng và chẩn đoán y khoa 

Chẩn đoán điều dưỡng và điều dưỡng y khoa có khác nhau không? Câu trả lời là CÓ. Mặc dù cả hai chẩn đoán đều là thuật ngữ trong ngành y tế nhưng có sự khác biệt rất lớn về tính năng, chủ thể. Cùng phân biệt hai thuật ngữ này trong nội dung sau: 

Chẩn đoán Điều dưỡng	Chẩn đoán Y khoa
Mô tả phản ứng của người bệnh với căn bệnh đang gặp phải. Dù cùng một căn bệnh nhưng mỗi cá nhân sẽ có biểu hiện khác nhau.	Mô tả bệnh lý cụ thể rõ ràng và giống nhau giữa tất cả người bệnh.
Mục tiêu hướng dẫn đưa ra phương án chăm sóc, hoạt động.	Hướng tới xác định bệnh mà bệnh nhân gặp phải
Có sự điều chỉnh tùy theo tình trạng và phản ứng của người bệnh.	Duy trì cố định trong suốt quá trình thăm khám và điều trị.
Bổ sung cho quá trình điều trị	Bổ sung cho quá trình chăm sóc bệnh nhân.

3 ví dụ cụ thể về chẩn đoán điều dưỡng 

Đọc thêm các ví dụ để hiểu hơn về bước chẩn đoán điều dưỡng nhé. 

Hen phế quản:

• Khó thở, tiểu phế quản bị co thắt
• Nguyên nhân do kích thích hoặc thiếu dưỡng khí
• Có nguy cơ tái phát do tiếp xúc với dị nguyên.

Tăng huyết áp 

• Mất ngủ do đau đầu 
• Hoa mắt, chóng mặt
• Có nguy cơ nhồi máu cơ tim do huyết áp tăng. 

Đái tháo đường 

• Uống nhiều nước, tiểu liên tục do tăng áp lực thẩm thấu. 
• Nguy cơ hạ huyết do có sử dụng insulin
• Cảm thấy tê chân tay. 

Lời kết

Trên đây là những thông tin về bước chẩn đoán điều dưỡng. Hy vọng qua bài viết trên, bạn đọc đã trang bị cho bản thân thêm kiến thức quan trọng và hữu ích cho công việc sau này. Cùng đón đọc thêm nhiều các thông tin hữu ích khác trên website của Hội điều dưỡng nhé!